Historia loterii na świecie

Historia Hazardu Loterie
Iwo 12/04/2020

Loterie, a właściwie podejmowanie decyzji bazowanych na przypadkach losowych, znane jest ludzkości od dłuższego już czasu. Wykorzystywane było jako narzędzie do przydzielania niechcianych zadań, rozdzielania ziemi, a nawet do rozwiązywania konfliktów.

Najstarsze wzmianki dotyczące podejmowania decyzji zależnych od losu pochodzą już ze Starego Testamentu. To w ten sposób Mojżesz przydzielił ziemię przy rzece Jordan, natomiast Jonasz został poświęcony morzu, bo los wskazał go winnego nadchodzącemu sztormowi. Los odgrywa także ważną rolę w wierzeniach starożytnych Greków, z kolei Koran (VI wiek n. e.) zakazuje wszelkich loterii i hazardu.

W starożytnym Rzymie natomiast los uznawany był za wyrocznię. Rzymianie przychodzili doń z rozmaitymi pytaniami; aby uzyskać odpowiedź, z puli losowano małe, zapisane płytki, których znaczenie odpowiednio interpretowano. Nic więc dziwnego, że ludzie próbowali odmienić swój los datkami pieniężnymi. Zdania dotyczące losowań w starożytnym Rzymie były podzielone; znany filozof z I wieku p. n. e., Cyceron, skrytykował cały system losowych odpowiedzi na pytania, wskazując na jego subiektywność i duże prawdopodobieństwo oszustwa.

Z kolei pierwszy cesarz rzymski, Oktawian August, nie podzielał jego zdania i na wydawanych przez siebie ucztach organizował loterie dla gości (niekiedy za drobną opłatą wpisową), w których można było wylosować drobne upominki. Panujący po nim cesarze byli zdecydowanie bardziej szczodrzy – Neron urządzał loterie, w których wygrać można było na przykład niewolników, nieruchomości czy nawet statki. Heliogabal natomiast znacznie obniżył jakość wygranych na loterii i wprowadził wygrane o bardzo małej wartości. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego przez długi czas nie organizowano żadnych oficjalnych, na wzmianki o loteriach można natknąć się głównie w kontekście gier hazardowych uprawianych przez wędrownych kupców.

Los wykorzystywano nie tylko jako predykcje, ale również w wymierzaniu sprawiedliwości. W Germanii tego typu osądy stosowane były do XVI wieku, choć kościół zakazał ich tam już cztery wieki wcześniej.

W XV wiecznej Flandrii loterie używane były do rozlosowywania stanowisk na straganach i targach oraz przydzielania niektórych stanowisk urzędowych. Pierwsze udokumentowane wzmianki o loteriach z tamtych regionów pochodzą z lat czterdziestych XV wieku. W roku 1515 w Brukseli wprowadzono loterię, w której środki przeznaczono na rozbudowę i umocnienie miasta. W związku ze zwiększającymi się pulami wygranych, loteriami zainteresowało się państwo i tym sposobem w połowie XV wieku we Flandrii powstała pierwsza loteria klasowa, w której możliwe wygrane podzielone były na klasy – im wyższa opłata za los, tym wyższa możliwa nagroda.

Równolegle we Włoszech rozwijała się popularna odmiana gry losowej znana jako bianca carta (biała karta). W tym typie loterii liczba pustych losów znacznie przewyższała atrakcyjne wygrane. W XV wieku w Genewie 5 na 90 możliwych pozycji w senacie zapełnionych zostało poprzez takie właśnie losowanie.
Ludność zaczęła robić zakłady dotyczące tych wyborów i po niedługim czasie imiona senatorów zastąpiono numerami od 1 do 90 i zaczęto sprzedawać bilety na loterię w całym kraju. To właśnie tym działaniom przypisujemy zapoczątkowanie typu loterii znanej nam jako Lotto.

Francja

Katarzyna Medycejska podczas swojej wizyty we Francji przywiozła ze sobą bianca carta, która została entuzjastycznie przyjęta na dworze królewskim i spopularyzowana jako blanque. W roku 1539, podczas wizyty we Włoszech, król Francji, Franciszek I Walezjusz polecił swojemu przyjacielowi otworzyć loterię państwową. Francuski budżet, mocno nadwyrężony licznymi wojnami, miał na tym zyskać. Loteria miała również zapobiec wyprowadzaniu kapitału poza granice kraju, na zagraniczne loterie.

Nie odnotowano wielu przypadków udanych loterii z tego okresu. W 1658 roku zorganizowano loterię z której wygrane miały przeznaczono na sfinansowanie budowy Szpitala Głównego w Paryżu. W tym samym roku zorganizowano kontrowersyjną loterię z okazji urodzin króla Francji, Ludwika XIV, w której najwyższe wygrane przyznano samemu królowi i jego świcie. Po licznych głosach niezadowolenia ze strony innych gości, losowanie unieważniono. W roku 1700, na mocy królewskiego dekretu, utworzono Loterię Okręgu Paryskiego. Łączna wygrana z losów wynosiła 10 milionów lir i potrzebowano dodatkowego roku, aby wszystkie losy zostały sprzedane. Około połowa zbudowanych w tym okresie w Paryżu kościołów została sfinansowana właśnie z loterii. Stworzono też loterie cykliczne, w tym loterię de la Pitié, z której przychód trafiał do ubogich sierot oraz loterię fundującą budowę École Militaire, placówki kształcącej przyszłych francuskich żołnierzy, która okazała się wielkim sukcesem.

W roku 1776 Ludwik XVI zmonopolizował loterię celem załatania dziury budżetowej Francji wynoszącej 37 miliony lir. Wszystkie działające na terenie Francji wstrzymano lub wcielono do loterii państwowej. Loteria zarządzana była przez urzędników państwowych i dawnych pracowników loterii École Militaire, jednak sprzedaż biletów przebiegała z udziałem niezależnych dystrybutorów. Losowanie odbywało się w Lyon, Strasburgu, Bordeaux oraz Lille. W ciągu roku loteria przyniosła zysk rzędu 10 milionów. Temat loterii państwowej wypłynął ponownie podczas Rewolucji Francuskiej – loteria nie została zlikwidowana z uwagi na duży wpływ na budżet państwa, ale pensje pracowników – osób związanych z dawnym ustrojem, zostały zmniejszone o połowę. W roku 1793, pod naciskiem Komuny Paryskiej, Stowarzyszenie Narodowe zlikwidowało loterię państwową. Gracze przerzucili się na loterie zagraniczne, głównie loterię w Kolonii. Wkrótce potem władze odeszły od decyzji, co spowodowane było wymaganiami finansowymi i wciąż obecną dziurą budżetową. Następstwem tego była powstała w 1798 roku Loteria Narodowa. Operowała na tych samych zasadach co jej poprzedniczka, jednak losowania odbywały się jedynie w Paryżu, a pracowników było zdecydowanie mniej. Loteria Narodowa nie przynosiła już jednak zysków kalibru swojej poprzedniczki, co zapewne spowodowane było konkurencją z podziemia, która pojawiła się w okresie prohibicji.

Za czasów Napoleona loteria miała się świetnie. W roku 1804 loteria państwowa przyniosła zysk 15 milionów franków, który stanowił około 2% całkowitego przychodu z owego roku, natomiast w roku 1810 z loterii do budżetu państwa wpłynęło aż 24 miliony franków. Związane to było z ekspansją terytorium- Napoleon rozkazał założyć filie francuskiej loterii w każdym zdobytym przez siebie kraju. Takowe powstały w Brukseli, Turynie, Genewie, Florencji, Hamburgu, a nawet w Rzymie, gdzie loteria francuska zastąpiła loterię papieską. Loteria francuska była bardzo dobrze zorganizowana – ok. 10% przychodu brutto przeznaczane było na ruchy administracyjne, 70% szło na nagrody, zaś pozostała część trafiała do budżetu państwa.

W roku 1814, po raz pierwszy w swojej historii, loteria francuska zaczęła przynosić straty. W kolejnych latach przychód z loterii znacznie zmalał i utrzymywał się na poziomie około 10 milionów franków, tak jak z czasu początków tej loterii, co związane było zapewne z utratą zagrabionych terenów. Loterię państwową we Francji zamknięto ponownie w roku 1836, gdy budżet państwa ustabilizował się i zaczęły pojawiać się rozważania dotyczące moralności instytucji loterii. Na ponowne otwarcie loterii państwowej Francja musiała czekać niemal sto lat.

Ameryka Północna – Nowy Jork

Wraz z przybyciem europejskich osadników na Nowy Kontynent pojawił się tam również hazard. Pierwowzorem wielu loterii w Ameryce Środkowej i Południowej była loteria hiszpańska, natomiast w Ameryce Północnej to loteria angielska zrobiła furorę. Losy na państwową loterię angielską sprzedawano w koloniach. W roku 1740 pojawiło się wiele loterii angielskich, z których dochód przeznaczany był na sfinansowanie uczestnictwa Anglii w wojnie o sukcesję do tronu austriackiego.

W świetle tych wydarzeń Nowy Jork ustanowił w roku 1746 własną loterię. Niestety, nie odniosła ona sukcesu. Losowanie musiało zostać przedłużone z uwagi na opieszałość w sprzedaży losów, których zresztą nie zdołano całkowicie wysprzedać- losy, które nie zostały sprzedane wykupiono z użyciem pieniędzy z budżetowych. Pomimo niepowodzenia pierwszej loterii, w tym samym roku zorganizowano kolejną, z której środki miały zostać przeznaczone na budowę King’s College w stanie Columbia. Wojna francusko-indiańska (1754- 1763) zaowocowała stworzeniem dwóch istotnych loterii w 1758 roku- środki z pierwszej przeznaczone zostały na zakup broni palnej dla ubogich obywateli, środki z drugiej- na budowę więzienia dla jeńców wojennych. W roku 1758, w Albany, utworzono loterię ,która miała pomóc miastu spłacić swe zaciągnięte w czasie wojny długi. Zdecydowano, że organizacja loterii jest lepszym sposobem na załatanie powojennych dziur budżetowych niż podnoszenie podatków. W roku 1761 z wygranych z loterii sfinansowano latarnię w Sandy Hook oraz renowację ratusza w Nowym Jorku. W roku 1763 natomiast stworzona została loteria mająca umożliwić dotację na uprawę konopi, których eksport miał zredukować deficyt handlowy między Nowym Jorkiem a Anglią.

Organizacja loterii publicznej charakteryzowała się zazwyczaj podobnym schematem działania- obywatele zainteresowani organizacją loterii zgłaszali swoje propozycje, które musiały zostać zatwierdzone przez organy ustawodawcze. Należało sprecyzować sugerowane metody losowania, kim będą pracownicy loterii, ilość losów, nagród itd. W przypadku zaakceptowania projektu, w gazetach lokalnych zamieszczano reklamy dotyczące danej loterii, a losy sprzedawane były osobiście przez zarządców loterii. Procent zysków przeznaczany na cele charytatywne był ustalany zawczasu i zazwyczaj utrzymywał się w granicach 12.5%- 15%. Oprócz swoich rodzimych loterii, nowojorczycy mogli również grać w loteriach z innych stanów oraz loteriach prywatnych. Fala loterii publicznych pobudziła do działania sektor prywatny, na co rząd odpowiedział zaostrzeniem prawa dot. loterii w Nowym Jorku, niedługo po tym delegalizując zupełnie loterie prywatnych w roku 1721. W roku 1747 kara za prowadzenie loterii prywatnej miała wynieść podwójną wartość zysków z loterii, z czego połowa miała zostać wypłacona powodowi, a druga połowa miała wpłynąć na konto rządu. W roku 1759 zakazano zostały również loterii stanowych w innych stanach. W roku 1790 zatwierdzono pierwszą loterię gromadzącą fundusze na odbudowę ratusza w Nowym Jorku, który miał zostać nową siedzibą Kongresu.

Początek XIX wieku obfitował w loterie finansujące różnorodne cele: utworzono serię loterii na rzecz poprawy nawigacji na rzece Hudson, cztery loterie na rzecz rozwoju i propagowania literatury amerykańskiej, loteria Black River zbierająca fundusze na budowę drogi prowadzącej przy tejże rzece, loteria finansująca budowę stolicy stanu, seria loterii dotująca Union College. Organizacja loterii zaczęła być dochodowym biznesem. Menedżerowie loterii otrzymywali od 10% do 15% ze zgromadzonych na loteriach wygranych. Nie sprzedawali już losów własnoręcznie, tylko masowo, w biurach loteryjnych.

Biura loteryjne również okazały się być lukratywnym biznesem – nie tylko sprzedawały losy za rozsądną marżą, ale również oferowały polisy loteryjne i wynajmowały losy (co było możliwe z uwagi na trwające po kilka-kilkanaście dni losowania). Polisa loteryjna była dodatkową formą zakładu o to, czy los okaże się być pusty, czy nie. Tego typu “zakłady na boku” spotkały się z niezadowoleniem rządzących i w roku 1807 zostały one zdelegalizowane. W roku 1810 doświadczono pierwszego fiasko ze strony menadżera loterii, które wyniosło państwo ok. 40 tys dolarów. Pomimo tego powstawały kolejne loterie, mające na celu min. promowanie nauk medycznych, poprawę systemu edukacji czy budowę dróg. Właściciel jednego z biur loteryjnych, Charles N. Baldwin, oskarżył menadżera loterii na rzecz promowania nauk medycznych o defraudację. Oskarżenie okazało się słuszne i zgromadzenie stanu zarządziło śledztwo w tej sprawie. Śledztwo zaowocowało wydaniem nowej ustawy precyzującej regulacje prawne dotyczące loterii w 1819 roku.

Pomimo tego, że ówczesna konstytucja stanu Nowy Jork nie przewidywała legalnej autoryzacji loterii, loterie wciąż zakładano. W roku 1822 została wydana ustawa na mocy której przekazano pieczę nad loteriami beneficjentom gromadzonych na loterii funduszy. W 1826 weszła w życie kolejna ustawa podnosząca kary za organizowanie loterii i za fałszowanie losów. Z powodu rosnącej liczby przestępstw finansowych, których dopuszczali się organizatorzy loterii, w roku 1833 zdelegalizowano wszelką tego typu działalność.

Niemcy

W Niemczech pierwsze loterie pojawiły się w drugiej połowie XV wieku, na południowych obszarach kraju.. Pierwsza udokumentowana loteria zorganizowana została w roku 1470 w Augsburgu, po niej pojawiły się loterie w Strasburgu (wówczas należącym do Niemiec), Erfurcie i Gemünden. Na początku XVI wieku loterie zaczęto otwierać również na północy kraju- w roku 1506 zorganizowano loterię we Frankfurcie, w roku 1521- w Osnabrücku i w Rostocku. Wygranymi w tych loteriach były dobra materialne. Pierwszą loterię pieniężną zorganizowano w Hamburgu w 1610 roku. Do organizacji loterii pieniężnych skłoniła niemców Holandia- senat Hamburgu odnotował wielokrotnie, że było to dla niej wysoce opłacalne. Kolejnym miastem, w którym zorganizowana została loteria pieniężna był Friedrichstadt, miasto zasiedlone przez Holendrów, co także może być wskazówką na duńskie pochodzenie niemieckich loterii pieniężnych. W roku 1703 zorganizowano loterię w Berlinie, ale dopiero w 1763 loteria została znacjonalizowana. W tym okresie Fryderyk II Wielki zakazał również loterii innych niż stanowe (w tym loterii prywatnych). Wówczas zaczęto organizować liczne loterie klasowe w całym kraju, w tym w Monachium i w Kolonii.

Typem loterii, który zyskał szczególną popularność w Niemczech było lotto. Od roku 1763, w którym zostało wprowadzone po raz pierwszy w Berlinie, zaczęło rozprzestrzeniać się po całych Niemczech. Dziesięć lat później loterię typu lotto organizowało już 20 niemieckich miast.

Lotto budziło wiele kontrowersji. Hamburg, miasto, które z początku ochoczo przyjęło nowy rodzaj loterii per i mogło nawet poszczycić się wydawaną przez siebie gazetą z nim związaną, “Lottologie”, zamknęło swoje lotto w roku 1785. Ostatnim krajem związkowym, w którym zakazano organizacji loterii była Bawaria (rok 1871). Po zjednoczeniu Niemiec w roku 1871 mniejsze kraje związkowe promowały swoje loterie klasowe na koszt Prus. Zawarto umowę, która obligowała loterie stanowe do sprzedaży losów jedynie w obrębie kraju związkowego, natomiast regiony, które nie posiadały tradycyjnej loterii stanowej, nie mogły jej zorganizować. Prusy natomiast mogły sprzedawać losy na organizowane przez siebie loterie na całym obszarze państwa. Jedynie Saksonia, Hamburg i Brunszwik nie ugięły się pod pruską presją. W roku 1938 wszystkie istniejące loterie zostały wcielone do loterii nazistowskiej Gleichschaltung; jej działanie zostało zakończone w roku 1945.

W okresie między 1947 a 1948 rokiem założono cztery loterie klasowe: Süddendeutshe Klassenlotterie w Monachium, Norddeutshe Klassenlotterie w Hamburgu, Klassenlotterie des Landes Rheinland-Pfalz w Koblencji (po kilku latach wcielona do loterii Süddendeutshe) oraz Deutshe Klassenlotterie w Berlinie, która wcielona została w loterię hamburską w okresie budowy Muru Berlińskiego. W roku 1952 zaaprobowano nową formę lotto, która rozprzestrzeniła się na pozostałe tereny Wschodnich Niemiec w roku 1955. Berliner Zahlenlotto, o którym mowa, różniło się zasadami od tradycyjnego losowania lotto; zamiast 5 z 90 losowano 6 z 49. Losowania odbywały się w każdą sobotę i lotto prosperowało wyśmienicie, czego nie można powiedzieć o loteriach klasowych w tym okresie. W roku 1982 do istniejącej już formuły dodano dodatkowe losowanie, odbywające się dwa razy w tygodniu, bazujące na 7 z 38. Sukces lotto nie ograniczał się jedynie do obszaru Niemiec, lotto stało się popularne w wielu krajach.

XX wiek okresem rozkwitu loterii w Europie

W XX wieku znowu zaczęto masowo otwierać loterie. W roku 1956 założono Association Internationale des Lotteries d’Etats, który to związek działa do dziś i spotyka się co dwa lata. To właśnie z tej organizacji wypłynął pomysł stworzeniu o międzynarodowej loterii, której celem miałaby być organizacja środków na dofinansowanie systemu edukacji i zwalczanie analfabetyzmu. Pojawił się jednak problem konkurencji z istniejącymi już loteriami oraz problem konkurowania państw między sobą. Propozycja została finalnie odrzucona w roku 1964 z powodu perturbacji prawnych, tego, że loterie te byłyby konkurencją dla istniejących już loterii państwowych oraz tego, że Wielka Brytania oraz USA nie uczestniczyłyby w tej loterii, ponieważ wtedy jeszcze loterie w tych regionach były zakazane.

Na lata 90 przypadł okres prężnego rozwoju loterii w Rosji. Po upadku Związku Radzieckiego powstało na jej terenie około 300 działających loterii. Z powodu braku regulacji prawnych, loterie te często organizowane były przez mafię, borykały się również z problemem defraudacji. Jedną z najciekawszych nagród loterii rosyjskiej w latach dziewięćdziesiątych była możliwa do wygrania nagroda w zakładach pieniężnych Civilian in Space i zakładała pobyt na rosyjskiej stacji kosmicznej. Obecnie najbardziej znanym lotto w Rosji jest Goslotto, w którym wygrywa się największy procent trafionych jackpotów. Ile możesz wygrać na loterii? W Rosji najbardziej znaczącą kwotę wygrał mieszkaniec Petersburga w 2009 roku – trafił on w dziesiątkę w wysokości 100 000 000 rubli. Następnie w lutym 2016 roku rekord pobił mieszkaniec obwodu nowosybirskiego; dzięki Goslotto zarobił fortunę w wysokości 358 358 566 rubli. Nieco mniej – 29 milionów rubli nagle spadło na głowę mieszkańca Ufy. Inną popularną loterią w Rosji jest „Rosyjskie Lotto”, które jest również najbardziej pieniężne, dzięki czemu jest szansa na wygraną w loterii. Przed rozpoczęciem gry musisz zdecydować, czego potrzebujesz z loterii – aby wygrać główną wygraną lub wygrać niewielką kwotę.

Konkluzja

Na przestrzeni wieków loterie spotykały się zarówno z zainteresowaniem jak i dezaprobatą. Analizując wydarzenia historyczne można stwierdzić, że pomimo prohibicji loterie, tak jak i inne gry hazardowe, zawsze będą istniały w takiej czy innej formie. W dzisiejszych czasach większość z nich organizowana jest przez państwo bezpośrednio, lub pośrednio poprzez ściśle kontrolowane niezależne organizacje. Jednym z najważniejszych powodów motywujących państwo do organizacji loterii jest dodatkowe źródło przychodu. Przykład Stanów Zjednoczonych pokazuje jak dochodowe mogą być loterie pomimo stosunkowo wysokich kosztów administracyjnych.

Na podstawie „The History of Lotteries” – Gerard Willmann

0 komentarzy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

E-PLAY.PL