Ostatnia aktualizacja: 12 grudnia 2023
W dniu dzisiejszym, 7 grudnia 2023 roku, opublikowano raport UN Global Compact Network Poland „Przeciwdziałanie szarej strefie i praniu brudnych pieniędzy”. Celem raportu było omówienie kolejnego etapu działań dotyczących ograniczenia szarej strefy w wybranych branżach i eliminacji przestępczości gospodarczej w całej Polsce.
Eksperci UN Global Compact dokonali analizy funkcjonowania szarej strefy w kilku branżach, w tym w branży branży hazardowej. Dzięki pogłębionej analizie z ubiegłych lat, eksperci zgromadzili ogromny materiał badawczy pozwalający na dokonanie porównania międzyokresowego w ostatniej dekadzie. Dzięki temu możliwe było prześledzenie skutków zmian we wspomnianych branżach oraz możliwych konsekwencji ich działania w przyszłości.
Tegoroczna odsłona raportu została również pogłębiona o temat przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML, ang. Anti-Money Laundering).
Warto zaznaczyć, iż przedstawiciele branży hazardowej dołączyli do „Programu przeciwdziałania szarej strefie 2014-2020” jako jedni z pierwszych.
Nielegalne gry hazardowe stanowią od dawna problem dla Skarbu Państwa oraz dla organów kontroli, o czym portal E-Play.pl informuje niemal na codzień.
Modus Operandi nielegalnego hazardu w Polsce
Choć problem nielegalnego hazardu w Polsce istnieje, to autorzy raportu zwracają uwagę że jego skala jest nieporównywalnie mniejsza niż ta, z którą mierzyć muszą się kraje azjatyckie. W samych tylko Chinach jej wartość szacuje się na 153 mld USD. My od siebie możemy jeszcze dodać, iż problem z nielegalnym hazardem występuje nie tylko w podanej za przykład Azji, Ameryce Łacińskiej czy USA, lecz także w Niemczech, Francji, Szwecji i wielu innych europejskich jurysdykcjach.
Autorzy raportu zwracają uwagę, iż problemem polskiej branży hazardowej jest jednak fakt, że zgodnie z informacjami pozyskanymi z Ministerstwa Finansów oraz Krajowej Administracji Skarbowej, nielegalnym działaniem w branży parają się przede wszystkim grupy przestępcze. Nie mają one jednak wg autorów „charakteru mafijnego”, lecz grup zorganizowanych zajmujących się „nielegalnym hazardem, nielegalnymi kasynami, punktami z nielegalnymi automatami czy turniejami oraz nielegalnym hazardem w sieci”.
Według raportu zajmują się one tworzeniem pozorów legalności prowadzonej przez siebie działalności. Autorzy zwracają także uwagę na to, iż takie podmioty w krajach rejestracji wcale nielegalne nie są. Padają tu przykłady „liberalnych państw” jak Wielka Brytania, Malta czy Gibraltar. Prowadzą one działalność skierowaną na rynek polski bez zezwolenia (niestety polskie prawo takich nie oferuje – monopol państwowy) a także zamawiają usługi związane z prowadzeniem operacji takie jak opłacanie polskich deweloperów gier internetowych czy mobilnych a także agencji marketingowych oferujących kampanie promocyjne czy też usługi PR.
Raporty wskazują na duży udział szarej strefy w Polsce
Autorzy raportu powołują się także na rarport firmy consultingowe EY z 2021 roku, który oszacował wartość szarej strefy w branży hazardowej na 27,7 mld PLN. Największa część tego nielicencjonowanego rynku to właśnie zakłady organizowane przez internet. Skarb Państwa na samych podatkach stracił tutaj niemal 800 mln PLN.
Według nich chociaż przez ostatnich kilka lat procentowy udział szarej strefy w grach hazardowych w internecie spadał, i w 2021 roku wyniósł 51% to w wartościach bezwględnych rósł. Zwyczajnie legalna część branży hazardowej rośnie nieco szybciej niż jej nielegalny odpowiednik.
Ministerstwo Finansów powołując się na inny raport firmy H2 Gambling Capital, ocenia szarą strefę na ok. 18%.
W swoich wyliczeniach MF również wskazał na dynamiczny wzrost przychodów branży hazardowej, która między rokiem 2020 a 2021 urosła o 52% Według raportu tak dynamiczny przyrost przychodów mógł również wpłynąć na spadek szarej strefy w ujęciu procentowym, nie koniecznie jednak w liczbach bezwzględnych.
Lista stron zakazanych, czyli walka z wiatrakami
W raporcie wspomniano także o Rejestrze Domen Służących do Oferowania Gier Hazardowych Niezgodnie z Ustawą, czyli popularnej listy domen zakazanych w Polsce prowadzonej przez Ministerstwo Finansów. Według danych szefa KAS Bartosza Zbaraszczuka w latach 2017-2022 Krajowa Administracja Skarbowa zidentyfikowała i zablokowała aż 25 tys. domen na których urządzano nielegalny hazard. Liczba ta jednak rośnie z każdym dniem i w momencie publikacji tego artykułu na liście znajduje się już 38649 domen!
Ostatnią domeną która tam trafiła jest www.polskiekasynoonline.com
Wiadomości z ostatnich dni, dotyczące portalu Key-Drop pokazują jednak, że system ten jest nieskuteczny, a podmioty które trafiają na tą listę tworzą kolejne, alternatywne domeny aby obchodzić blokadę.
„Duża część tych witryn to jedynie próby ominięcia blokady przez te same nielegalne podmioty. Dlatego też nie sposób jednoznacznie wskazać, ile podmiotów i z jakim zaangażowaniem działa w opisywanej niszy”.- podkreślają twórcy raportu.
Jak przeciwdziałać szarej strefie w branży hazardowej?
Według twórców raportu konieczne będzie przebudowanie systemu ścigania przestępstw hazardowych. Powołując się na dane KAS z raportu dowiedzieć się możemy, że z kar nałożonych w 2022 r. w wysokości 640 mln zł, udało się ściągnąć niespełna 2 mln PLN. W 2021 r. było podobnie i z 462 mln nałożonych kar wyegzekwować udało się nieco ponad 1 mln PLN.
Powodem tego jest rejestrowanie takich działalności na tzw. „słupy”. Osoby takie nie posiadają żadnego majątku, albo znikają w momencie wszczęcia postępowania. Z informacji publikowanych na portalu E-Play wynika też, że często są to osoby z Ukrainy.
Niejako wiąże się to z postulatem wprowadzenia listy podmiotów zaufanych na rynku hazardowym.
Brakuje Komisji Nadzoru Hazardu
Doświadczenia z innych branż pokazują, że kluczowa dla zwalczania szarej strefy w branży hazardowej jest współpraca legalnych przedstawicieli rynku z ustawodawcą oraz organami administracji i organów ścigania. Nieustanny monitoring rynku i wymiana informacji między tymi podmiotami to najważniejszy sposób, by przeciwdziałać zorganizowanej przestępczości w branży hazardowej.
Wiele postulatów branży nie spotkało się do tej pory ze zrozumieniem ze strony ustawodawcy. Jednym z takich rozwiązań jest pomysł powołania podmiotu do kontroli branży hazardowej na wzór KNF – Komisji Nadzoru Hazardu.
Zakres kompetencyjny proponowany przez ekspertów mógłby objąć takie działania, jak: nadzór nad podmiotami oferującymi gry hazardowe, zarówno online, jak i stacjonarnie; udzielanie koncesji i zezwoleń a także prowadzenie postulowanej Centralnej Listy Zaufanych Podmiotów.
Zmiana opodatkowania także konieczna
Innym z postulatów przedstawionym przez zespół ekspertów UN, a także przez sama branże jest zmiana obciążeń fiskalnych nałożonych na gry i zakłady. Wyliczenia specjalistów z firmy doradczej EY wskazują, że w 2020 roku obciążenia podatkowe nałożone na podmioty z branży hazardowej były w Polsce jednymi z najwyższych na świecie i wynosiły 38,5%. Udowodniono za pomocą zaprezentowanego modelu matematycznego, wzrost efektywnej stawki podatkowej obciążającej rynek hazardu o 1% prowadzi do spadku przychodów legalnych operatorów netto na rynku online o 1,24%
Podmioty nielicencjonowane, nie odprowadzające żadnych opłat i podatków w stanie zaproponować graczom wyższe nagrody.
Wyjściem z sytuacji proponowanym przez branżę jest oparcie obciążeń fiskalnych w branży o marżę operatora brutto (ang. Gross Gaming Revenue – GGR), a nie jak jest to obecnie o jego przychód, czyli stawkę zakładu którą uiszcza gracz. Efektem zmiany byłoby opodatkowanie operatora gier, nie zaś graczy bezpośrednio. Taki rodzaj opodatkowania operatorów gier hazardowych jest szeroko stosowany na świecie.
Autorzy w dalszej części raportu zwracają omawiają także przepis dotyczący wysokości wygranych. Zwracają uwagę, że obecne przepisy nie dopuszczają, by wygrana mogła być niższa od ceny losu lub innego dowodu udziału w grze albo kwoty wpłaconej stawki. Według nich przepis ten mający na celu chronić graczy, stanowi jednak blokadę przed rozwojem rynkum, zaś samym graczom w niczym nie pomaga.
Edukacja graczy
Poruszona jest także kwestia edukacji społecznej, dzięki której udałoby się zwalczyć patologię rynku hazardowego poprzez wyczulenie graczy na problematykę szarej strefy. Zwraca się uwagę na konieczność prowadzenia kampanii informacyjnych w celu edukacji graczy w zakresie weryfikacji legalności operatorów gier, rozumienia zasad odpowiedzialnego grania, a także diagnozowania problemów zarówno samodzielnie, jak i wspierania tych, u których te objawy zostaną rozpoznane.
Komentarz branżowego eksperta
W raporcie pojawił się także komentarz Adama Lamentowicza, CEO Superbet zakłady bukmacherskie Sp. z o.o.:
Szara strefa w polskiej branży hazardowej to nielegalne strony bukmacherskie i kasynowe jak i dziesiątki tysięcy nielegalnych maszyn slotowych w polskich miastach i miejscowościach. Szara strefa w hazardzie dziś tolerowana, jutro generuje problemy społeczne, takie jak niekontrolowany problem uzależnienia jak i inne abuzywne zachowania – jak unikanie podatków VAT, PIT, CIT czy Akcyzy, a więc wszelkich podatków pośrednich, do których zalicza się także podatek od gier.
UN Global Compact Network Poland zwraca uwagę i analizuje nieprzerwanie tę problematykę od wielu lat, rekomendując rozwiązania, które przyczyniają się do zrozumienia skali problemu, a także otwartej i merytorycznej dyskusji na temat możliwych rozwiązań i najlepszych światowych praktyk.
Blisko 57% graczy online deklaruje, że gra w Polsce dzisiaj nielegalnie – zarówno u nielegalnych bukmacherów jak i nielegalnych operatorów kasynowych. Mimo postępu jaki się dokonał w tej materii – gdyż kilka lat temu szara strefa w Internecie przekraczała 90% – nadal jest dużo do zrobienia. 1.2 miliona osób korzysta regularnie z oferty nielegalnych operatorów online, a ilość osób, które korzysta z dziesiątków tysięcy nielegalnych maszyn slotowych na ulicach polskich miast, jest potencjalnie jeszcze większa.
Cieszy mnie, że to już kolejny raport UN Global Compact Network Poland. Podobnie jak raport z Grudnia i Maja 2022 zwracający uwagę na potrzebę ścisłej współpracy Krajowej Administracji Skarbowej z legalnymi operatorami gier hazardowych, ukazuje konieczność utworzenia specjalnego podmiotu do kontroli branży hazardowej na wzór (KNF) – Komisja Nadzoru Hazardu – oraz zmianę formy i wysokości opodatkowania branży zgodnie ze światowymi standardami w celu minimalizacji szarej strefy w Polsce. Kluczowym, zalecanym rozwiązaniem jest wprowadzenie powszechnego na świecie podatku od sprzedaży brutto (tzw. GGR), zamiast obecnego opodatkowania od przychodów, z sugerowaną stawką w przedziale 18-35%.
Niedawno opublikowany raport H2Gambling na zlecenie Totalizatora Sportowego również jasno potwierdził kolejny już raz że wprowadzenie podatku od GGR dla branży bukmacherskiej. Spowodowałby on ograniczenie szarej strefy, wpłynąłby zbawiennie, promując migrację klientów z szarej strefy do legalnego rynku oraz spowodowałby zwiększenie wpływów budżetowych.
Przykrym jest, że mimo doświadczeń innych krajów europejskich oraz jasnych rekomendacji popartych faktami płynącymi z publikacji UNGC, EY, Vixio czy H2Gambling, polski regulator od 2016 nie powziął do dzisiaj żadnych kroków w stronę poprawy sytuacji rynkowej, podczas gdy polski legalny rynek wszedł w stagnację (przestał rosną), a szereg firm legalnych z tego rynku zniknęło lub znika.
Jako członek Rady Programowej UN Global Compact Network Poland i przedstawiciel branży hazardowej działający w regulowanej branży hazardowej od ok. 15 lat liczę że analizy, raporty i rekomendacje, które przedstawiamy, przyniosą w końcu skutek – prowadzący do lepszego uregulowania polskiego rynku – zgodnie z Europejskimi najlepszymi standardami, lepszej ochrony graczy (po ich migracji z szarej strefy) i zdrowszych, lokalnych, legalnych firm i zwiększonych wpływów budżetowych – rzadko się zdarza, że można dokonać zmian fiskalnych, które by poprawiły sytuację wszystkich interesariuszy rynku. W przypadku branży hazardowej tak właśnie jest”
Pełen raport znajduje się TUTAJ.
"Trochę szukanie dziury w całym biorąc pod uwagę natłok hazardowych reklam dosłownie wszędzie..."
"To chyba konkurencja forebtu opłaca te teksty redakcji e-play... Co to za bzdurna informacja, w czasach, gdy dzieciaki oglądają reklamy sts skierowane tematycznie do dzieci i mlodziezy, dziadki kupują wnuczkom zdrapki "nie hazardowego" lotalizatora, a superbet niemal wyskakuje z lodówki i nie patrzy na wiek konsumenta. Wstyd e-play"
"Jakieś kompy znaleźli i jaka akcja? Oni już naprawdę nie mają kogo łapać i statystyki robią. Takie służby zaangażowane w proceder paru komputerów i opłakanych lokali. Marnują pieniądze podatników"
"Mnie to wkurza te obstawianie państwowego totalizatora: stoję w Żabce a przede mną emeryt podaje jakieś cyfry, kupuje losy, czas zabiera… w saloniku prasowym chce kupić gazetę a to był jakiś tam dzień kumulacji i ludzie poje@@ni stoją w kolejce i obstawiają liczby. To jest hazard. Hazard też jest w radio RMF „wyślij sms a już teraz każdy sms mnożymy x70” więc jak każdemu mnożą to co to za bonus? Może trzeba zacząć od ograniczenia tych konkursów SMS i zdrapek/obstawiania liczb na stacji w sklepie i kiosku?"
"Reklamy Totalizatora powinny być zabronione. To namawianie ludzi do hazardu. Emeryci wydają całe emerytury na zdrapki. W czasie losowania gadają że jeden trafił milion a że reszta przegrała 10 mln tego już nie powiedzą. Zakazać tych praktyk."