Ograniczenia w możliwości składania „czynnego żalu”

Ostatnia aktualizacja: 25 kwietnia 2024

Skutkiem zaproponowanych przez ministra sprawiedliwości rozwiązań będzie m.in. powstawaniem odpowiedzialności karnoskarbowej przed powstaniem samej odpowiedzialności podatkowej przed ostateczną decyzją podatkową.

Skutkiem zaproponowanych przez ministra sprawiedliwości rozwiązań będzie m.in. powstawaniem odpowiedzialności karnoskarbowej przed powstaniem samej odpowiedzialności podatkowej przed ostateczną decyzją podatkową. Planowana przez ministra sprawiedliwości nowelizacja kodeksu karnego skarbowego (projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw – nr z wykazu UD357 – z 9 marca 2022 r.). Według uzasadnienia projektu jest podyktowana dążeniem do uszczelniania systemu podatkowego, zwiększeniem odpowiedzialności posiłkowej w zakresie zapłaty należności podatkowej.

Ograniczenie prawa podatnika

Minister w swym projekcie przewiduje między innymi ograniczenie prawa podatnika do korzystania z czynnego żalu. Z godnie z projektem zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego zostanie uznane za bezskuteczne, jeżeli dojdzie do jego złożenia po rozpoczęciu przez organ czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Tym samym ustawodawca zastąpił termin „organ ścigania” niedookreślonym rzeczownikiem „organu”, co w sposób oczywisty ogranicza prawo do korzystania z instytucji samozawiadomienia. Rozszerzenie zakresu odpowiedzialności Minister w swoim projekcie zmierza przede wszystkim do rozszerzenia zakresu odpowiedzialności karnoskarbowej między innymi poprzez usunięcie z warunku odpowiedzialności wymagalność zobowiązania podatkowego, dopuszczając tym samym odpowiedzialność karną już na wstępie powstania samego obowiązku podatkowego, nawet jeszcze niewymagalnego. Skutkuje to między innymi powstawaniem odpowiedzialności karnoskarbowej przed powstaniem samej odpowiedzialności podatkowej zaistniałej w drodze ostatecznej decyzji podatkowej.

Z dotychczas obowiązującego przepisu art. 41 § 2 kodeksu karnego skarbowego (dalej: k.k.s.) o treści:

„Umarzając warunkowo postępowanie karne za przestępstwo skarbowe, w związku, z którym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej i tej wymagalnej należności nie uiszczono, sąd określa także obowiązek uiszczenia jej w całości w wyznaczonym terminie”

– pomysłodawca usuwa zwrot: „wymagalnej”. Propozycja oznacza separację postępowania podatkowego od postępowania karnoskarbowego.

Dłuższy czas na ściganie

Zmiany zawarte w projekcie obejmują również art. 44 k.k.s. poprzez wykreślenie § 2, który stanowi, że „karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje również, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności”. Rozwiązanie to wspólnie z wyżej wskazanym rozwiązaniem odrywa odpowiedzialność karnoskarbową od odpowiedzialności podatkowej.(…)

Część proponowanych zmian ma ułatwić ściganie sprawców popełnionego za granicą przestępstwa skarbowego skierowanego przeciw istotnym interesom państwa polskiego. Obecnie sprawcy (cudzoziemcy i obywatele polscy) w przypadku popełnienia poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej przestępstwa skarbowego podlegają polskim odpowiedzialności karnoskarbowej, jeśli ich czyn zabroniony zagraża budżetowi państwa powstaniem uszczerbku finansowego w wysokości co najmniej dziesięciokrotności wielkiej wartości.

Proponowana zmiana rozszerza odpowiedzialność poprzez zmniejszenie tej wartości do pięciokrotności wielkiej wartości. Dziś uporczywe niepłacenie podatków w terminach stanowi wykroczenie i podlega karze grzywny do 20-krotności minimalnego wynagrodzenia (20 x 3010 zł = 60 200 zł). Ministerstwo Sprawiedliwości proponuje i tu rozszerzenie odpowiedzialności poprzez dodanie przepisu, zgodnie z którym, jeśli kwota niewpłaconego podatku przekracza 50-krotność minimalnego wynagrodzenia (50 x 3010 zł = 150 500 zł), sprawca podlegać będzie karze grzywny do 720 stawek dziennych, a więc maksymalnie 28 895 040 zł.

Projekt zakłada równocześnie podwyższenie górnej granicy kary pozbawienia wolności grożącej za paserstwo towarów bez znaków skarbowych. Obecnie sprawcę można było skazać maksymalnie na trzy lata pozbawienia wolności; po zmianach czyn ten zagrożony będzie karą pięciu lat.

Minister chce również ścigać osoby, które udostępniają środki, a przede wszystkim nieruchomości w postaci lokali do prowadzenia gier hazardowych. Autorzy projektu w uzasadnienie wskazują, iż osoby takie, często nie uczestnicząc w przestępczym procederze, a jedynie wynajmując swoją nieruchomość, mają świadomość, że najemcy prowadzą niedozwoloną działalność hazardową w ich lokalach.

Obecnie spenalizowane jest nielegalne posiadanie automatu do gier hazardowych.

Zgodnie z projektem udzielenie pod jakimkolwiek tytułem prawnym lokalu na prowadzenie gier hazardowych bez wymagalnego zezwolenia zagrożone ma być grzywną do 360 stawek dziennych (a więc w teorii nawet do ponad 14 mln zł), a utrudnianie urzędnikom kontroli celno-skarbowej w zakresie przestępstwa prowadzenia gier, nieudzielenie wyjaśnień lub nieudostępnienie dokumentów mających znaczenie dla prowadzonej kontroli będzie zagrożone grzywną aż do 720 stawek dziennych, czyli dwukrotnie wyższą niż udzielenie lokalu.

Zmiany w recydywie

O możliwości kwalifikowania czynu jako popełnionego w stanie recydywy obecnie decyduje popełnienie kolejnego umyślnego przestępstwa skarbowego tego samego rodzaju w ciągu pięciu lat od odbycia przez sprawcę co najmniej sześciu miesięcy kary pozbawienia wolności lub sześciu miesięcy kary ograniczenia wolności albo uiszczenia grzywny wynoszącej co najmniej 120 stawek dziennych. Autorzy projektu zmian chcą usunąć przesłankę odbycia kary i kwalifikować kolejne przestępstwo jako recydywę, jeśli zostanie popełnione w okresie pięciu lat od samego orzeczenia kary, a nie jej wykonania.

Przepadek na rzecz Skarbu Państwa

Ministerstwo Sprawiedliwości chce znacząco rozszerzyć katalog czynów, dla których przewidziana jest możliwość orzeczenia przepadku przedmiotów na rzecz Skarbu Państwa. W zakresie innych proponowanych zmian, projekt między innymi wyłącza dopuszczalność wydania wyroku nakazowego, jeśli sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu w stosunku do nieobecnych. Autorzy proponują ustanowienie instytucji zrzeczenia się prawa własności przedmiotów zatrzymanych przez organy ścigania, który będzie mógł złożyć pisemne oświadczenie o przysługującym mu prawie własności do przedmiotów, które nie mogą zostać dopuszczone do obrotu (np. bo nie zostały opatrzone znakami skarbowymi akcyzy albo nie odpowiadają krajowym warunkom dopuszczenia), zatrzymanych w związku z popełnieniem czynu zabronionego.

Skróty zaczerpnięte z artykułu który ukazał się w rp.pl

Tagi: Polska, prasa, prawo